Σκηνές της αρχαιότητας

Στο αρχαίο δράμα απαγγελία, μουσική και τραγούδι αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Οι ποιητές συνθέτουν και τη μουσική των έργων τους. Οργανική μουσική συνηθίζεται σε ελάχιστες περιπτώσεις. Στη μουσική της τραγωδίας πρωταγωνιστούν τα τραγούδια του χορού. Υπάρχουν όμως τραγούδια και για τους υποκριτές. Και στην κωμωδία τραγουδά κυρίως ο χορός. Σπάνια τραγουδά ο υποκριτής μόνος του. Κάποιες φορές οι ποιητές για να προκαλέσουν το γέλιο των θεατών παρεμβάλλουν ήχους οργάνων ανάμεσα στα λόγια των υποκριτών. Οι ρυθμοί των τραγουδιών της κωμωδίας είναι πιο απλοί από αυτούς της τραγωδίας. Θυμίζουν μάλιστα τη μουσική των λαϊκών τραγουδιών της καθημερινής ζωής.

Χάλκινο ειδώλιο αυλητή. Απεικονίζεται να παίζει ένα ζευγάρι αυλών, από τους οποίους σώζεται μόνο ο ένας. Αρχές 5ου αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών

Από τα μουσικά όργανα στο αρχαίο δράμα χρησιμοποιείται κυρίως ο αυλός. Μπορεί να μιμείται πολλούς ήχους, όπως την ανθρώπινη κραυγή, την καταιγίδα ή τον θόρυβο από τροχούς άμαξας. Ο αυλητής μπαίνει στην ορχήστρα μαζί με τον χορό και παραμένει μέχρι το τέλος του έργου.

Πρόκειται για το σημαντικότερο αρχαιοελληνικό πνευστό όργανο, που χρησιμοποιούνταν σε όλες σχεδόν τις ιδιωτικές και δημόσιες τελετές, στους αθλητικούς αγώνες, στις πομπές και στις παραστάσεις τραγωδίας. Είχε χαρακτήρα οργιαστικό και ήταν συνδεδεμένος με τη λατρεία του θεού Διονύσου.

Άλλα μουσικά όργανα σε πιο περιορισμένη χρήση είναι η λύρα και η κιθάρα. Η εισαγωγή τους ξεκινά πιθανότατα από το Σοφοκλή. Αυτό το λήμμα αφορά στο σύγχρονο μουσικό όργανο. Για το ομώνυμο όργανο της αρχαιότητας, δείτε: Κιθάρα (αρχαιοελληνική μουσική). Η κιθάρα υπήρξε έγχορδο μουσικό όργανο της ελληνικής Αρχαιότητας, το οποίο ανήκε στην ευρύτερη οικογένεια της λύρας.

Σύμφωνα με τη μυθολογία η πρώτη λύρα κατασκευάστηκε από το Θεό Ερμή και ήταν δώρο προς το Θεό Απόλλωνα ώστε εκείνος να τον συγχωρήσει γα την κλοπή των βοδιών του. Αποτελούνταν από καβούκι χελώνας και χορδές από τα εντόσθια ζώων. Κατά την Ελληνική και Ρωμαϊκή Κλασική Αρχαιότητα συνοδευόταν με απαγγελία στίχων. Η λύρα της κλασικής αρχαιότητας είναι παρόμοια σε εμφάνιση με μικρή άρπα, αλλά με ορισμένες διαφορές. Αποτελούνταν από το αντηχείο, τους δύο βραχίονες και το ζυγό.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μαζί με τον αυλό μπορεί να χρησιμοποιούνται κρουστά, όπως τύμπανα ή κρόταλα.Πρόκειται για πανάρχαια κρουστά όργανα, που κρατιόνταν ανά ζεύγη και κρούονταν ρυθμικά με τα δάκτυλα (σαν τις ισπανικές καστανιέτες), μετρώντας το χρόνο και κρατώντας το ρυθμό σε χορούς, γάμους και πανηγύρια. Αποτελούνταν από δύο κοίλα κομμάτια όστρακου, ξύλου, καλαμιού ή μετάλλου συνδεδεμένα χαλαρά στην άκρη τους με δερμάτινο κορδόνι επιτρέποντας το μέχρι 90ο άνοιγμά τους.Στο μέσον τους έφεραν δερμάτινες θηλιές για την ασφαλή συγκράτησή τους από τον αντίχειρα και το μέσο δάκτυλο του χεριού της εκτελέστριας που συνήθως χόρευε ταυτοχρόνως.

ΠΗΓΕΣ: "Μ. Λ. Γουέστ, Αρχαία ελληνική μουσική", "Σόλων Μιχαηλίδης, Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής", "Πολυδεύκης, Ονομαστικόν".